Grzyby

 

 

Aspergillus jest zaliczany do pleśniaków (grzyby nitkowe), charakteryzujących się główkowatym zakończeniem konidioforu.

 

 

Zakażenia u ludzi mogą powodować różne gatunki tego mikroorganizmu:

 

 

 

Grzyby te w dużych ilościach występują w kurzu, glebie, rozkładającej się materii organicznej. Większość zakażeń jednak jest konsekwencją przedostawania się zarodników (przenoszonych przez powietrze) drogą wziewną.
Osoby z upośledzoną odpornością są szczególnie narażone na rozwój inwazyjnej aspergillozy.

Aspergilloza dotyczy najczęściej postaci płucnej, która występuje w wielu różnych odmianach:

1. Aspergilloza alergiczna – dotyczy nadwrażliwości na wchłaniane zarodniki Aspergillus, konsekwencją czego występują objawy przypominające astmę oraz powstaje śluzowaty czop mogący zawierać grzybnię Aspergillusa. Przykładem alergicznego zapalenia płuc jest „płuco farmera” związane z ekspozycją na pleśniaki zanieczyszczające ziarno.

2. Aspergilloma – grzybniak kropidlakowy – jest to kula grzybów, która zwykle pojawia się u osób z przetrwałymi jamami w płucach. Objawy jakie mogą występować to przewlekły kaszel, złe samopoczucie, a najpoważniejszym powikłaniem jest krwioplucie, pojawiające się w następstwie zajmowania naczyń krwionośnych.

3. Inwazyjna płucna aspergilloza – to postępujące zakażenie może zagrażać życiu osób z dużymi niedoborami odporności, u chorych najczęściej rozwija się gorączka, skrócony oddech oraz ból w klatce piersiowej, ponadto może powodować szeroko rozprzestrzeniającą się martwicę płuc i krwioplucie, u niektórych może dojść do rozsiewu zakażenia z krwią do innych narządów, np. do mózgu, oka, skóry, wątroby.

Warto zaznaczyć, że aspergilloza może także obejmować zatoki przynosowe, rogówkę czy paznokcie. Rzadkie zakażenia dotyczą zapalenia wsierdzia i zapalenia szpiku.

Źródło:

1. Stanisławczyk Renata, Rudy Mariusz, Świątek Bernadetta „Występowanie mikotoksyn w zbożach i przetworach zbożowych znajdujących się w placówkach handlowych województwa podkarpackiego”, żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 6 (73), 58 – 66
2. Buczyńska Alina, Cyprowski Marcin, Piotrowska Małgorzata, Szadkowska-Stańczyk Irena, „Grzyby pleśniowe w powietrzu pomieszczeń biurowych — wyniki interwencji środowiskowej”, medycyna pracy 2007;58(6):521 – 525
3. Nowak Renata, Drozd Marta Katedra „Rola grzybów w etiopatogenezie chorób alergicznych” , Zakład Botaniki Farmaceutycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
4. Szewczyk Eligia.M., Mikrobiologia medyczna, PWN, Warszawa 2012
5. wikipedia.org

Rodzaj Candida należy do rzędu drożdżakowców (Saccharomycetales). Drożdżaki są to zarodniki grzybów, które mogą w sprzyjających warunkach kiełkować, zapuszczać korzenie, które stanowią początek grzybni. Drożdżaki Candida wchodzą w skład naturalnej mikroflory, kolonizując głównie błony śluzowe, skórę i inne narządy człowieka. Candida bytuje w dolnej części układu pokarmowego już od momentu przyjścia człowieka na świat. Jeżeli w organizmie panuje odpowiedni skład mikroflory bakteryjnej to drożdżak ten nie jest chorobotwórczy, natomiast jeśli dojdzie do zachwiania równowagi bakteryjnej i osłabienia układu immunologicznego, wówczas uszkadza tkanki przyczyniając się do różnych chorób, natomiast w przypadku upośledzonej odporności może wywołać ciężkie, a nawet śmiertelne zakażenia.
Warto zaznaczyć, że w przypadku uszkodzenia tkanki grzyb ten wytwarza ognisko grzybicze, któremu towarzyszy stan zapalny, charakteryzujący się obrzękiem, bólem i zaczerwienieniem.
Candida powoduje rozpad komórek tkanki za pomocą wydzielanych enzymów trawiennych, wskutek czego pozostają resztkowe substancje, którymi grzyb się już nie odżywia. Konsumentami tej pożywki stają się bakterie, najczęściej gronkowce i paciorkowce. Natomiast zdrowe komórki, tkanki są w stanie obronić się przed tym enzymatycznym atakiem grzybów Candida, a komórki osłabione zazwyczaj stają się ich pożywką. Produkty przemiany materii grzyb Candida wydala do podłoża (którym jest tkanka organizmu), stąd trafiają do krwiobiegu, wywołując zatrucie organizmu żywiciela, oraz osłabienie układu odpornościowego.
Candida odżywia się pozostałymi w masie kałowej cukrami prostymi wywołując ich fermentację, której produktami jest alkohol i dwutlenek węgla. W przypadku nadmiaru drożdżaków w jelicie grubym, duże ilości dwutlenku węgla powodują wzdęcia.
W przypadku braku cukrów w masie kałowej drożdżaki wytwarzają substancję podobną do insuliny, która po wchłonięciu do wnętrza organizmu, powoduje spadek stężenia glukozy we krwi, przez co zwiększa się łaknienie na słodycze. Kiedy w jelicie grubym jest zachowana równowaga drobnoustrojów, wówczas ilość drożdżaków Candida zasiedlających jelito jest znikoma a ilość wydzielanej przez nie substancji insulinopodobnej jest niewielka, przez co nie ma wpływu na zachowanie człowieka. W przypadku zdominowania przez Candidę środowiska jelita grubego ilość substancji insulinopodobnej jest na tyle duża, że wywołuje hipoglikemię (spadek stężenia cukru we krwi) i w ten sposób wymusza konieczność zjedzenia czegoś słodkiego, w celu poprawy samopoczucia.
W sytuacji panowania w organizmie człowieka niekorzystnych warunków dla Candida, jak brak pożywienia lub wilgoci, drożdżak ten nie ginie, lecz traci wodę i przechodzi w formę przetrwalnikową w postaci spory (są lekkie i z łatwością unoszą się w powietrzu, stanowią wówczas alergeny). Kiedy warunki bytowe poprawia się wówczas zaczynają się odżywiać i rozmnażać.
Objawy towarzyszące infekcji grzybiczej i w trakcie jej leczenia przypominają inne choroby np. częste infekcje bakteryjne, nerwicę, zaburzenia neurologiczne, objawy grypopodobne, choroby reumatyczne czy bakteryjne infekcje jelitowe.
Grzyb Candida wytwarza endotoksyny, czyli toksyny występujące w ścianie komórki grzyba, uwalniane po jej rozpadzie. Te endotoksyny są groźne dla organizmu żywiciela. Najbardziej poznana jest kandydotoksyna wykazująca działanie toksyczne w stosunku do komórek zainfekowanego organizmu, uszkadza system odpornościowy oraz nasila rozprzestrzenianie się zakażenia. Toksyny, uszkadzając błonę śluzową jelita cienkiego, zmniejszają powierzchnię wchłaniania składników pokarmowych, natomiast uszkadzając śluzówkę jelita grubego powodują przenikanie z masy kałowej do organizmu toksyn, metali ciężkich oraz alergenów pokarmowych.
Innym typem toksyn wytwarzanych przez Candida są neurotoksyny – czyli substancje chemiczne wywierające negatywne działanie na ośrodkowy układ nerwowy – mózg, które wywołują stany depresyjne i rozchwianie emocjonalne np. zmienny nastrój, niezdecydowanie, chaotyczność, gwałtowne zachowania, agresja. Często zdarza się, że objawy te przybierają formę fobii, nerwicy natręctw, a w wielu przypadkach przypominają nawet schizofrenię. Ponadto neurotoksyna grzybicza ma budowę zbliżoną do hormonu przysadki mózgowej (TSH), przez co może z łatwością rozregulować cały układ hormonalny człowieka, ale przede wszystkim tarczycę.
Na początku XX wieku gatunek Candida albicans uważano za jedyny patogenny gatunek spośród grzybów tego rodzaju. Obecnie na podstawie wieloletnich badań za patogenne uznaje się 14 gatunków: C.albicans, C. catenulata, C. guilliermondii, C. kefyr, C. krusei, C. lusitaniae, C. parapsilosis, C. pulcherrima, C. tropicalis, C. zeylanoides, C. dattila, C. formata, C. glabrata, C. inconspicua.

1. Adamski Z., Batura-Gabryel H., 2007. Mikrobiologia lekarska, Uniwersytet Medyczny im Karola Marcinkowskiego, 19-32.
2. Czuba Katarzyna, „Candida plaga dzisiejszych czasów”, www.laboratoria.net
3. www.grzybica.net.pl

TOKSYNY GRZYBÓW:

Mikotoksyny – są to wtórne metabolity grzybów (pleśni) należące głównie do rodzajów Aspergillus, Fusarium, Penicillium. Optymalna temperatura w jakiej tworzą się mykotoksyny oscyluje w granicach 20-25 °C. Działają one toksycznie na organizm ludzi i zwierząt. Wykazują także właściwości mutagenne, rakotwórcze, teratogenne oraz estrogenne. Szkodliwe działanie mikotoksyn stwierdza się również w niewielkich stężeniach, czyli na poziomie około jednego miligrama w kilogramie ziarna zbóż, przetworów zbożowych, pasz i innych produktów. Spożycie zakażonej żywności oraz kontakt z zarodnikami może stać się przyczyną groźnych zatruć zwanych mikotoksykozami. Te niskocząsteczkowe toksyny nie ulegają rozkładowi podczas pasteryzacji, a także w wyższej temperaturze. Jednak ulegają one degradacji w środowisku alkalicznym oraz pod wpływem promieniowania UV.

Do głównych mikotoksyn, które mogą występować w produktach takich jak zboża i ich przetwory, orzechy, przyprawy, kawa, kakao, herbata, suszone owoce, mleko, piwo i wino zalicza się:

Występują dwie drogi wnikania mikotoksyn do organizmu człowieka:

1. pierwotna – poprzez spożywanie żywności, na której wcześniej rozwijała się pleśń i wytworzyła mikotoksyny jak np. zboże narażone na rozwój grzybów i przeznaczone na przemiał, wówczas mikotoksyny będą wprowadzane do organizmu wraz z różnymi rodzajami pieczywa, kaszą lub otrębami.

2. wtórna – poprzez organizmy zwierzęce, w których toksyny są kumulowane w tkankach miękkich jak wątroba, nerki, jak i w mięśniach. Niektóre mikotoksyny w organizmach zwierzęcych ulegają przekształceniu w inną formę chemiczną o słabszych właściwościach toksycznych.

żródło:

1. wikipedia.org
2. e-biotechnologia.pl
3. Stanisławczyk Renata, Rudy Mariusz, Świątek Bernadetta „Występowanie mikotoksyn w zbożach i przetworach zbożowych znajdujących się w placówkach handlowych województwa podkarpackiego”, żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 6 (73), 58 – 66

Według badań przeprowadzanych z inicjatywy Ministerstwa Zdrowia w ramach projektu Epidemiologia Chorób Alergicznych (ECAP), przeprowadzanych od września 2007 roku wykazały, że co piąty Polak jest uczulony na pyłki traw, a co czwarty na alergeny wewnątrzmieszkaniowe, wśród których istotną rolę odgrywają grzyby. Ponadto obserwuje się ciągły wzrost zachorowań na alergię, astmę, alergiczny nieżyt nosa czy pokrzywkę.
Do grzybów najczęściej wywołujących alergie należą: Mucor sp., Rhizopus sp., Alternaria, Aspergillus, Cladosporium, Fusarium, Penicillium.

Zarodniki grzybów to największa grupa cząstek biologicznych występujących w powietrzu, która znacznie przewyższa liczbę ziaren pyłku, czego skutkiem jest ciągła ekspozycja organizmu na tego typu cząsteczki, które z łatwością penetrują górne i dolne drogi oddechowe. Co ciekawe jedno ziarno pyłku traw zajmuje objętość równą objętości 200 zarodników z rodzaju Cladosporium lub 3000 zarodników Aspergillus fumigatus.
Nadwrażliwość na alergeny grzybów często powodują antygeny występujące wewnątrz komórek grzyba, a także wydzielane do podłoża.

Reakcje alergiczne spowodowane ekspozycją na grzyby przebierają wiele postaci, między innymi alergii:

Układ immunologiczny na kontakt z grzybami odpowiada również tzw. reakcją z podrażnienia, która występuje w wyniku wydzielanych przez grzyby do otoczenia mykotoksyn i substancji lotnych („zapach pleśni”) oraz poprzez wysoce drażniące składniki błon komórkowych (β-glukan). Za przykład tutaj można podać tzw. „pleśnie domowe”, które mają szkodliwy wpływ na zdrowie przebywających w nich osób. Stężenia pleśni wzrastają w czasie remontów, porządkowania piwnic, strychów, zwłaszcza w domach zawilgoconych i niedostatecznie wentylowanych. Do tych pleśni zaliczyć można następujące rodzaje: Alternaria, Cladosporium, Aspergillus, Trichoderma, Penicyllium, Stachybotrys. Grzyby te powodują zaostrzenie alergii dróg oddechowych, astmę i reakcje toksyczne. Ponadto mogą również stymulować powstawanie chorób nowotworowych. Wykazano również, że toksyny wydzielane przez Stachybotrys (np. Stachybotrys chartarum) mogą powodować tzw. zespół chorego budynku, określanym kiedy ponad 30% mieszkańców posiada dolegliwości takie jak: bóle głowy, objawy grypopochodne, podrażnienie skóry, spojówek, śluzówek, zapalenie gardła, objawy przewlekłego zmęczenia – m.in. brak koncentracji czy rozdrażnienie.

Źródło:

1. Stanisławczyk Renata, Rudy Mariusz, Świątek Bernadetta „Występowanie mikotoksyn w zbożach i przetworach zbożowych znajdujących się w placówkach handlowych województwa podkarpackiego”, żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 6 (73), 58 – 66
2. Buczyńska Alina, Cyprowski Marcin, Piotrowska Małgorzata, Szadkowska-Stańczyk Irena, „Grzyby pleśniowe w powietrzu pomieszczeń biurowych — wyniki interwencji środowiskowej”, medycyna pracy 2007;58(6):521 – 525
3. Nowak Renata, Drozd Marta Katedra „Rola grzybów w etiopatogenezie chorób alergicznych” , Zakład Botaniki Farmaceutycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
4. Szewczyk Eligia.M., Mikrobiologia medyczna, PWN, Warszawa 2012
5. wikipedia.org