Aspergillus jest zaliczany do pleśniaków (grzyby nitkowe), charakteryzujących się główkowatym zakończeniem konidioforu.
Zakażenia u ludzi mogą powodować różne gatunki tego mikroorganizmu:
-
A. niger – kropidlak czarny, występuje w glebie i innych wilgotnych miejscach. Często atakuje produkty spożywcze żywności (tzw. czarna pleśń). Może być przyczyną infekcji grzybiczej ucha, która prowadzi do prowadzącej do zmian chorobowych zwanych uchem pływaka. Ponadto wdychanie zarodników tego grzyba może powodować chorobę płuc kojarzoną z tzw. klątwą Tutanchamona. Grzyby te wytwarzają toksyczne substancje aflatoksyny i prawdopodobnie ochratoksyny, które jak inne mykotoksyny mogą być niebezpieczne dla zdrowia ludzi.
-
A. fumigatus – kropidlak popielaty, występuje w wyższych temperaturach na gnijących resztkach roślinnych, szczególnie obecny w powietrzu w oczyszczalniach biologicznych, Jest główną przyczyną aspergilloz u pacjentów z obniżoną odpornością, powoduje ostre i przewlekłe inhalacyjne zakażenia dróg oddechowych (aspergiloza,płuco farmera), jest przyczyną grzybicy uszu, przewodu słuchowego, jamy sutkowej, oka i zatok przynosowych u ludzi, powoduje reakcje alergiczne pod postacią kataru siennego i astmy oskrzelowej.
-
A. flavus – kropidlak żółty, jest główną przyczyną aspergilozy oskrzeli i płuc u osób z zaburzeniami odporności, może wywoływać zapalenie przewodu słuchowego. Kropidlak żółty wytwarza w dużych ilościach aflatoksyny B1 o działaniu hepatotoksycznym i kancerogennym.
Grzyby te w dużych ilościach występują w kurzu, glebie, rozkładającej się materii organicznej. Większość zakażeń jednak jest konsekwencją przedostawania się zarodników (przenoszonych przez powietrze) drogą wziewną.
Osoby z upośledzoną odpornością są szczególnie narażone na rozwój inwazyjnej aspergillozy.
Aspergilloza dotyczy najczęściej postaci płucnej, która występuje w wielu różnych odmianach:
-
Aspergilloza alergiczna – dotyczy nadwrażliwości na wchłaniane zarodniki Aspergillus, konsekwencją czego występują objawy przypominające astmę oraz powstaje śluzowaty czop mogący zawierać grzybnię Aspergillusa. Przykładem alergicznego zapalenia płuc jest „płuco farmera” związane z ekspozycją na pleśniaki zanieczyszczające ziarno.
-
Aspergilloma – grzybniak kropidlakowy – jest to kula grzybów, która zwykle pojawia się u osób z przetrwałymi jamami w płucach. Objawy jakie mogą występować to przewlekły kaszel, złe samopoczucie, a najpoważniejszym powikłaniem jest krwioplucie, pojawiające się w następstwie zajmowania naczyń krwionośnych.
-
Inwazyjna płucna aspergilloza – to postępujące zakażenie może zagrażać życiu osób z dużymi niedoborami odporności, u chorych najczęściej rozwija się gorączka, skrócony oddech oraz ból w klatce piersiowej, ponadto może powodować szeroko rozprzestrzeniającą się martwicę płuc i krwioplucie, u niektórych może dojść do rozsiewu zakażenia z krwią do innych narządów, np. do mózgu, oka, skóry, wątroby.
Warto zaznaczyć, że aspergilloza może także obejmować zatoki przynosowe, rogówkę czy paznokcie. Rzadkie zakażenia dotyczą zapalenia wsierdzia i zapalenia szpiku.
Źródło:
- Stanisławczyk Renata, Rudy Mariusz, Świątek Bernadetta „Występowanie mikotoksyn w zbożach i przetworach zbożowych znajdujących się w placówkach handlowych województwa podkarpackiego”, żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 6 (73), 58 – 66
- Buczyńska Alina, Cyprowski Marcin, Piotrowska Małgorzata, Szadkowska-Stańczyk Irena, „Grzyby pleśniowe w powietrzu pomieszczeń biurowych — wyniki interwencji środowiskowej”, medycyna pracy 2007;58(6):521 – 525
- Nowak Renata, Drozd Marta Katedra „Rola grzybów w etiopatogenezie chorób alergicznych” , Zakład Botaniki Farmaceutycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
- Szewczyk Eligia.M., Mikrobiologia medyczna, PWN, Warszawa 2012
- wikipedia.org