Chlamydia

Pierwsze wzmianki o chorobach, które wywoływała Chlamydia pochodziły z Chin sprzed pięciu tysięcy lat. W latach trzydziestych dwudziestego wieku naukowcy wykazali poprzez jej izolację z tkanek ludzkich budowę oraz cykl życiowy. Wykazano, że Chlamydia posiada pośrednie cechy pomiędzy bakteriami a wirusami. Tworzenie wtrętów, wewnątrzkomórkowy rozwój, bardzo małe rozmiary oraz zależność od adenozynotrójfosforanu gospodarza upodabnia ja do wirusów, natomiast obecność kwasów nukleinowych, obecność organelli komórkowych, cytoplazmy, struktura ściany komórkowej oraz wrażliwość na małe i niskie pH to wspólne cechy bakterii. Cykl rozwojowy tego drobnoustroju trwa od 48-72 godzin. Polega on na wniknięciu do komórki gospodarza ciałka elementarnego, mającego postać zakaźną poprzez endocytozę, następnie po powstaniu fagosomu następuję przemiana ciałka elementarnego w ciałko siateczkowate mające postać nie zakaźną. Ciałka siateczkowate rozmnażają się poprzez podział. Namnożone ciałka siateczkowate z powrotem przeobrażają się w ciałka elementarne, które powodują rozkład ściany komórkowej. Uwolnione ciałka elementarne zakażają kolejne komórki gospodarza. Wykorzystywana energia ATP służy rozwojowi tej bakterii, natomiast po zakończonym cyklu komórka zostaje zniszczona. Wykazano również, że zakażone komórki uwalniają pozapalne cytokiny, powodując indukcje naturalnej śmierci nie zakażonych komórek.

CYKL ROZWOJOWY

Na przestrzeni lat wyizolowano trzy gatunki Chlamydii, które są chorobotwórcze dla człowieka:
– Chlamydia pneumoniae,
– Chlamydia trachomatis,
– Chlamydia psittaci.

Chlamydia pneumoniae uważana jest za najbardziej rozpowszechniony patogen ludzki. Szacuje się, że występuję u 40-60% ogółu populacji. Liczba ta jest tak wielka ponieważ zakażenie rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Udokumentowany jest również fakt, że rozprzestrzenianie się tej bakterii występuje wśród członków rodzin lub osób wspólnie zamieszkujących dany teren, mających ze sobą kontakt. Największa ilość przeciwciał notuje się u osób dorosłych i starszych ok. 30-80%, niemniej jednak u dzieci od piątego do dziesiątego roku życia jest to 10%. Zakażenie bakterią często pozostaje bezobjawowe lub łagodne, dlatego też w dużej liczbie przypadków nie jest ona diagnozowana i leczona. Przebieg ostry lub przewlekły choroby może występować gdy organizm obciążony jest innymi zakażeniami.

Choroby układu oddechowego

Bakteria należy do najczęstszych czynników wywołujących choroby układu oddechowego. Według źródeł szacuje się, że 10% odpowiada za zapalenie płuc i 5% za zapalenie oskrzeli. Najczęściej zakażenie ma charakter łagodny. Najczęstszymi objawami, które występują to chrypka, męczący kaszel, ból gardła, powiększone migdały oraz gorączka. Ostry przebieg infekcji przechodzą ludzie starsi oraz osoby, których układ odpornościowy jest zaburzony poprzez obecność innych patogenów. Nie jest więc wykluczone, że ostra lub o łagodnym przebiegu infekcja nie będzie obecna u dzieci i dorosłych młodych osób. Informacje na temat astmy spowodowanej przez C. pneumoniae są zróżnicowane, jednak większość badań wykazuje, że zachorowanie na astmę lub jej zaostrzenie miało kluczowy związek z wcześniejszym zakażeniem bakterią. Istnieją również podejrzenia, iż bakteria bierze udział w patogenezie raka płuc. Z przeprowadzonych badań wynika, że po zakażeniu C. pneumoniae mediatory podczas zakażenia indukują proces kancerogenezy. U osób z chorobą obturacyjną płuc również stwierdzono podwyższony poziom przeciwciał w organizmie. Schorzeniem związanym z chorobami układu oddechowego jest również sarkoidoza. Badania potwierdziły, że u pacjentów cierpiących na tę chorobę stwierdzono podwyższony poziom przeciwciał antychlamydialnych.

Choroby układu krążenia

Chlamydia pneumoniae może być jednym z czynników przyczyniających się do rozwoju chorób układu krwionośnego, a konkretnie układu krążeniowego. Wysoki odsetek śmiertelności stanowią chorzy cierpiący na miażdżycę tętnic wieńcowych. Badania wykazały obecność we krwi przeciwciał antychlamydialnych. To pozwoliło wysnuć hipotezę, że bakteria ma związek z wyżej wymienioną jednostka chorobową, ale także innych chorób krążenia. Hipoteza została potwierdzona po przeprowadzonych badaniach. Ich wynikiem była obecność przeciwciał nie tylko u chorych na miażdżycę naczyń wieńcowych, ale i innych tętnic, ponadto przeciwciała antychlamydiowe występowały również w makrofagach naczyń, złogach ognisk miażdżycowych oraz komórkach mięśni gładkich. Obecność bakterii stwierdzono u 80% chorych cierpiących na chorobę wieńcową i u ponad 50% blaszek, które pochodziły z tętniaka aorty. Wykazano również wzrost przeciwciał u 65% ludzi chorych na zawał serca. Dzięki metodzie PCR wykazano obecność przeciwciał przeciwko Chlamydii pneumoniae w zwapniałych zastawkach mięśnia sercowego. Materiał był pobierany od osób, które miały wymienianą zastawkę, lub podczas sekcji zwłok osób, które zmarły na zawał serca. Badania przeprowadzone przez Jaukiainena wykazały również, że bakteria może mieć również wpływ na zapalenia rogówki i narządu równowagi.

Układ nerwowy

Dzięki przeprowadzonym badaniom na obecność DNA Chlamydii pneumoniae w komórkach układu nerwowego oraz osłonkach mielinowych dowiedziono, że może mieć ona związek z wieloma chorobami układu nerwowego. Chorzy cierpiący na stwardnienie rozsiane w skrócie SM, które polega na rozpadzie osłonek mielinowych substancji białej mózgu spowodowane może być przez Chlamydię. Dowiedziono to badaniem na obecność DNA bakterii (PCR) u 100% osób chorych na SM w postaci nawrotowej oraz 95% w postaci przewlekło-postępującej. Preparat wykonano z płynu mózgowo-rdzeniowego. Kolejne badania preparatu pozwoliły wykazać, że bakteria może mieć wpływ na inne schorzenia neurologiczne. Jedną z takich chorób jest Alzheimer. Najczęściej występuje u osób po 60 roku życia, (chociaż to nie jest wyjątek). U chorych dochodzi do zwyrodnienia tkanki mózgowej z równoczesnym zanikiem komórek nerwowych. Przy takim uszkodzeniu chorzy tracą powoli zdolności poznawcze oraz cierpią na zaburzenia emocjonalno-behawioralne. Najczęściej takie osoby pamiętają odległe wspomnienia, natomiast nie są w stanie zapamiętać tego co działo się w teraźniejszości. Pośmiertne pobranie wycinka od osób chorych na Alzhaimera z hipokampu i płatu ciemieniowego mózgu pozwoliło na wykazanie metodą PCR obecności Chlamydii pneumoniae w badanym preparacie. Pobranie wycinka z tych samych obszarów mózgu od osób, u których nie zdiagnozowano choroby wykazały brak obecności bakterii. Według źródeł wykazano również, że Chlamydia pneumoniae była obecna w rożnych obszarach mózgu u chorych i jednocześnie jej brak u osób zdrowych. Przy wysnuciu tych wniosków była pomocna mikroskopia elektronowa oraz immunohistochemia.

Układ ruchu

Przy zakażeniu bakterią może również dochodzić do chorób układu ruchu. Przede wszystkim są tutaj narażone stawy. Przeprowadzone badania pozwoliły na wykazanie obecności DNA bakterii w płynie maziówkowym oraz dużą ilość przeciwciał antychlamydiowych w surowicy. W konsekwencji czego jednostki chorobowe jakie mogą wystąpić to zapalenie stawów, wszelkiego rodzaju bóle oraz zwyrodnienia.

Chlamydia trachomatis

Jaglica jest chorobą, która objawia się zmianami o charakterze pęcherzykowatym lub grudkowatym, powodująca stan zapalny rogówki i spojówek oka. Objawy znikają samoistnie, ale może dochodzić do bliznowaceń. Jaglica uchodzi za najstarszą chorobę, którą wywołuje Chlamydia trachomatis. Konsekwencją powyższej choroby mogą być owrzodzenia spowodowane podrażnianiem gałki ocznej przez odwrócone rzęsy a nawet utrata wzroku. Charakterystycznym dla tej choroby jest to, że nigdy nie atakuje obydwoje oczu naraz, lecz pojedynczo. Bakteria przenoszona jest wg źródeł przez muchy oraz przez kontakt „oko-oko” – pocieranie rękoma, lub dotyk oczu.
Przede wszystkim jednak bakteria Chlamydii trachomatis przenoszona jest droga płciową, dlatego też najczęściej powoduje problemy i choroby związane z układem moczowo-płciowym. Często pozostaje bez objawowa, jednak przy zaburzeniach układu odpornościowego podczas zakażenia mogą występować objawy typu pieczenie oraz ból cewki moczowej, dyskomfort podczas oddawania moczu, rożnego rodzaju wydzieliny wydostające się z cewki moczowej. U mężczyzn dodatkowymi objawami mogą być bóle w okolicy podbrzusza oraz nadwrażliwość lub ból jąder. Według źródeł u mężczyzn poniżej 35 roku życia zaobserwowano przerost gruczołu prostaty spowodowany stanem zapalnym. Stan zapalny objawiać się może bólem w okolicy krocza, częste oddawanie moczu, parcie na pęcherz. Jeżeli chodzi o funkcje narządów płciowych może dochodzić do niepełnego i przedwczesnego wytrysku jak również niepełnego wzwodu. Niepłodność może być spowodowana na skutek zapalenia najądrzy oraz mutacji budowy plemników. Komórka rozrodcza ulega mutacji poprzez proces autoagresji skierowany przeciwko plemnikom.

Zakażenie C. trachomatis groźne może być również dla kobiet. Dyskomfort przy oddawaniu moczu zaczerwienienia, opuchlizny to najczęstsze objawy zapalenia szyjki macicy. Często ma ono charakter bez objawowy. Przy stanach przewlekłego zakażenia, bakteria według źródeł może powodować zmiany nowotworowe szyjki macicy. Poprzez jej obecność w drogach rodnych staje się kofaktorem wirusa brodawczaka ludzkiego typ 16. Drugą najczęściej występująca jednostką chorobową wywołaną przez tę bakterię to zapalenie moczowodów z równoczesnym ropomoczem oraz stanem zapalnym narządów miednicy mniejszej. Infekcja może spowodować przerost błon śluzowych macicy, zapalenie jajowodów, a nawet ropień jajników, w konsekwencji czego może doprowadzić do bezpłodności. Zakażenie noworodka może powstać podczas porodu, powodując szereg dolegliwości ze strony układu oddechowego oraz zmysłu wzroku. „ Także u noworodków często C. trachomatis – biotyp trachoma może być przyczyną zapalenia płuc. Dotyczy ono dzieci między 2 a 16 tygodniem życia, przebiega zazwyczaj bezgorączkowo, z przyspieszonym oddechem i pracą serca, lekkim napadowym kaszlem. Przebieg tego zakażenia zazwyczaj jest łagodny, lecz często ma tendencję do przewlekania. Niezdiagnozowane lub nieleczone chlamydialne zapalenie płuc może doprowadzić do trwałego uszkodzenia układu oddechowego. Zarazek ten ma swój udział w etiologii nagłej śmierci niemowląt (SIDS), gdyż w badaniach pośmiertnych zmarłych dzieci z wymazów z tchawicy i w wycinkach z płuc, wykazano występowanie inkluzji i antygenów C. trachomatis”. Powikłaniem po zapaleniu górnego odcinka dróg rodnych (PID) może dojść do tzw. zespołu Reitera. Jest to choroba objawiająca się stanem zapalnym kręgosłupa, miejsc przyczepu ścięgien oraz dużych stawów takich jak np. biodra. Podczas ciąży, u kobiet zarażonych bakterią może dojść do przedwczesnego porodu lub poronienia.
Zarówno u kobiet jak i mężczyzn przy zakażeniu może dojść do przekrwienia błony śluzowej odbytu oraz zmian w postaci guzków.
C. trachomatis może zainfekować również narządy wewnętrzne. Narządy moczowo-płciowe dzieli nie wielka droga do wątroby, śledziony trzustki oraz nerek, dlatego też mogą one zostać zaatakowane. „Ze względu na łatwy dostęp Ch. trachomatis z narządów moczowo-płciowych do jamy otrzewnej, bakteria ta może zakażać wiele narządów jamy brzusznej u ludzi, powodując m.in. odotrzewnowe zapalenie wątroby (syndrom Fitz-Hugh-Curtisa), objawiające się bólem brzucha, nasilającym się przy ruchu, głębszym oddychaniu czy ucisku. W wyniku rozprzestrzeniania się zakażenia tego zarazka do jamy otrzewnej może on wywołać zakażenie śledziony, nerek czy wyrostka robaczkowego”.

Chlamydia psittaci
Człowiek narażony na zakażenie tą bakterią może zachorować na papuzicę, zwaną inaczej ptasią chorobą. Rezerwuarem bakterii są ptaki. Do zakażenia może dochodzić drogą oddechową, lub bezpośredni kontakt z zarażonym zwierzęciem. Przebieg choroby często jest bezobjawowy, natomiast objawy jakie mogą wystąpić to atopowe zapalenie płuc, gorączka. Wymienione objawy często łączone są z typową infekcją grypopodobną. W bardzo rzadkich przypadkach dochodzi do stanu zapalnego mięśnia sercowego, opon mózgowych czy rdzenia kręgowego.

W literaturze, artykułach naukowych można znaleźć wiele informacji na temat powyższych bakterii, natomiast wiedza na temat czynników chorobotwórczych jest nadal uzupełniana o badania i doświadczenia.
Bakterie Chlamydia pneumoniae oraz trachaomatis zaliczane są do koinfekcji borrelii, ponieważ jak podają źródła do zakażenia może dochodzić nie tylko przez drogę kropelkową, płciową ale również przez ugryzienia owadów np. kleszcze, komary.

Źródło:
1. Pod redakcją naukową Zdzisława Dziubka „Choroby zakaźne i pasożytnicze” Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012
2. http://www.buhner.pl/articles-chlamydia_pneumoniae-55.html
3. Postępy higieny i medycyny doświadczalnej „ Choroby u ludzi spowodowane chlamydiami i chlamydofilami „ http://www.phmd.pl/fulltxthtml.php?ICID=561342#ref35
4. Epidemie XXI wieku, „Zakażenia chlamydiowe” http://www.alergia.org.pl/lek.arch1/archiwum/02_04/zakazenia.html