Riketsja

Riketsje to bakterie wewnątrzkomórkowe będące bezwzględnymi pasożytami, które podobnie jak wirusy namnażają się tylko w komórkach żywiciela. Jest to grupa organizmów większych od wirusów, ale mniejszych od bakterii, o rozmiarach od 300 do 2000 nm. W genomie zawierają DNA i RNA, otoczone są ścianą komórkową, która nadaje im kształt pałeczkowaty. Riketsje głównie pasożytują na stawonogach takich jak wszy, kleszcze pchły czy roztocza. Namnażając się w ludzkich komórkach śródbłonka, wywołują zapalenie naczyń, będące charakterystycznym objawem riketsjozy. Do głównych chorób człowieka jakie wywołują należy dur plamisty i gorączka plamista Gór Skalistych, na którą zmarł ich odkrywca Howard Ricketts (1910 rok).
Niestety riketsje stanowią problem diagnostyczny, gdyż identyfikacja gatunku czynnika etiologicznego riketsjoz u ludzi może być utrudniona z uwagi na silne reakcje krzyżowe występujące w badaniach serologicznych. W ostatnich latach zidentyfikowano nowe chorobotwórcze szczepy w obrębie rodzaju Rickettsia, które często nie są rozpoznawane nawet przez lekarzy chorób zakaźnych. W Polsce także występują zakażenia riketsjami, lecz często są one nierozpoznawane, w konsekwencji czego nie są zgłaszane i rejestrowane.

Riketsjozy

Jest to grupa chorób ludzi i zwierząt o zróżnicowanym obrazie klinicznym, które wywoływane są przez bakterie z rodziny Rickettsiaceae. W Europie występują: dur plamisty epidemiczny, gorączka Q, gorączka śródziemnomorska (guzkowa). Riketsje wnikają do organizmu przez powłoki skórne lub drogi oddechowe. Zakażenie tymi drobnoustrojami następuje za pomocą wektora (przenosiciela), którym jest stawonóg, który ma określony zasięg geograficzny, aktywność sezonową oraz określone zachowanie w stosunku do gospodarza-ssaka (każdy gatunek Rickettsia spp. posiada przynajmniej jednego przenosiciela) lub na skutek wtarcia w skórę jego zakażonych wydalin, rzadziej przez wtarcie drobnoustrojów z rozgniecionej wszy czy pchły. Natomiast zakażenie przez drogi oddechowe wiąże się z występowaniem czynnika etiologicznego w kurzu zawierającym drobiny wydalin zakażonych zwierząt.

Zakażenia riketsjami charakteryzują się tym, że umiejscowione są w komórkach śródbłonka naczyń włosowatych, gdzie namnażając się wywołują efekt cytotoksyczny. Konsekwencją tego zakażenia jest niszczenie komórek śródbłonka, czego następstwem jest wytworzenie rozsianych zmian wielonarządowych, umiejscowionych w drobnych naczyniach skóry, płuc, serca, nerek, mózgu i w innych narządach wewnętrznych. Z powodu powyższych uszkodzeń dochodzi do ogniskowej martwicy, tworzenia się nacieków wokół uszkodzonych naczyń, zwolnienia przepływu krwi w naczyniach włosowatych oraz do tworzenia się obrzęków okołonaczyniowych. W niektórych przypadkach dochodzi do zespołu rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego (DIC).

 

Źródło:

1. Ebiolog.pl
2. Wikipedia.pl
3. Mączka Ilona, Roguska Urszula, Tylewska-Wierzbanowska Stanisława, „Występowanie riketsjoz w Polsce w latach 2006-2012”, Problemy epidemiologiczne zakażeń, PRZEGL EPIDEMIOL 2013; 67: 721 – 723
4. Dziubek Zdzisław, „Choroby zakaźne i pasożytnicze”, PZWL, wydanie IV, 2012