Demodex – nużeniec należy do rządu Actinedida czyli roztoczy, osiąga rozmiary od 0,009 do 0,4 mm wielkości. Nazwa pochodzi od greckich słów demos – tłuszcz, dex – robak. Występują głównie u ssaków w gruczołach łojowych oraz torebkach włosowych. Niektóre jednak gatunki mogą występować w naczyniach krwionośnych i w przednim odcinku układu pokarmowego np. myszy. U człowieka gatunki demodexa osiedlają się w skórze. Z 40 gatunków tylko 2 atakują ludzi jest to: Demodex folliculorum oraz Demodex brevis.
Nużeniec ludzki D. folliculorum żywi się na naszej skórze lipidami oraz łojem skórnym. Najlepsze warunki dla rozwoju u ludzi posiada na twarzy, gdzie jest duża ilość wytwarzanego łoju. Umiejscawia się przede wszystkim na nosie (11,2%), w kanale w przewodzie słuchowym zewnętrznym (8,5%), na czole (7,8%), brodzie (7,4%), policzkach (6,1%) oraz w bruzdach mimicznych (5,7%). Znajdowany jest również na brzuchu, sutkach, plecach oraz ramionach. Częściej inwazje występują u kobiet niż u mężczyzn. Dzieje się tak, ponieważ kobiety używają kremów i pudrów, pod którymi pasożyt ma lepsze warunki do rozwoju. Jego cykl życiowy trwa 15 dni, w tym: rozwój jaj – 2,5 dnia, larw – 1,5 dnia, protonimf – 3 dni, nimf – 2,5 dnia oraz postać dorosła – 5 dni. Najczęściej do zarażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną lub w sposób pośredni (np. wspólne przybory toaletowe, ręczniki itd.). U wielu osób zarażenie jest bezobjawowe. Skóra staje się sucha. Zazwyczaj pojawia się lekkie zaczerwienienie i charakterystyczne łuszczenie. W jednej łusce może znajdować się od 15 do 17 okazów. Mogą również pojawiać się czerwone plamy, egzemy, trądzik z różowieniem skóry. Zdarzały się również przypadki u których pasożyt wywołał zapalenie spojówki.
Demodex brevis jest bardzo podobny do nużeńca ludzkiego, lokalizuje się w tych samych miejscach na ciele w pojedynczych gruczołach łojowych. Jego cykl trwa około 3 tygodnie. Do zarażenia dochodzi w sposób bezpośredni. Możliwe jest także przeniesienie nużeńca ze zwierzęcia na człowieka.
Bibliografia:
- A. Buczek „Choroby pasożytnicze”
- 2. A. Deryło „Parazytologia i akaroentomologia medyczna”.