Cytomegalowirus (CMV) – należy do β-herpeswirusów, a swoją nazwę zawdzięcza efektowi cytopatycznemu w hodowlach tkankowych, gdzie powoduje powstanie nabrzmiałych, okrągłych komórek.
Nie jest znane miejsce latencji tego wirusa w organizmie, ale można go wykryć w krwinkach białych krwi obwodowej.
Cytomegalowirus obecny może być w ślinie, moczu, wydzielinach dróg płciowych, a także we krwi.
Zakażenie tym wirusem następuje przez ślinę lub wydzieliny narządów płciowych, przez łożysko (wirus z krwi matki zakaża płód powodując infekcje wrodzoną) oraz przeniesienie wraz z przeszczepami narządów lub szpiku.
Najczęściej do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt małych dzieci (0-5 lat), za pośrednictwem zanieczyszczonych śliną/moczem przedmiotów jak np. zabawki przekazywane z jednej buzi do drugiej. Ponadto dzieci w wieku poniżej 2 lat wydalają wirusa w ślinie i moczu średnio przez 24 miesiące. Natomiast wśród dorosłych wirus najczęściej przenoszony jest przez pocałunki i kontakty seksualne.
Wysiewanie wirusa u osoby zakażonej może być okresowe, niepoprzedzone żadnymi objawami. Istnieje także ryzyko powtórnego zakażenia się wirusem CMV innego szczepu. Stwierdzenie obecności przeciwciał po pierwotnej infekcji CMV nie oznacza się nabycia odporności.
W krajach rozwiniętych około 40% osób w wieku 20-25 lat ma przeciwciała wskazujące na wcześniejsze zakażenie wirusem cytomegalii. Z kolei w krajach mniej rozwiniętych przy dużym zagęszczeniu ludności i złych warunkach socjoekonomicznych, w dzieciństwie może ulegać zakażeniu >90% populacji.
Objawy i skutki zakażenia CMV:
– Większość pierwotnych i wtórnych zakażeń CMV nie daje objawów, nawet w przypadku reaktywacji zakażenia u osób immunologicznie kompetentnych.
– Bardzo rzadko przy pierwotnym zakażeniu CMV występują objawy przypominające mononukleozę zakaźną.
– Zakażenie wrodzone pochodzi od matki, która w okresie ciąży uległa pierwotnemu lub wtórnemu zakażeniu (reaktywacja). Najczęściej przypadki tego typu zakażenia notuje się w Wielkiej Brytanii, gdzie występuje w przypadku 1 ciąży na 300. Wśród wszystkich zakażonych noworodków 5-10% ma wyraźnie wrodzone uszkodzenia w chwili porodu, np. mikrocefalia, powiększenie wątroby, śledziony – postać cytomegalii wtrętowej. Natomiast u 5-10% noworodków nie stwierdza się uszkodzeń w chwili porodu, jednak po pewnym czasie ujawniają się wady jak np. głuchota nerwowa. Pozostałe 80-85% dzieci zakażonych CMV w okresie prenatalnym jest zdrowych w chwili porodu i rozwija się prawidłowo (dzieci zakażone wirusem, ale nie dotknięte chorobą).
– Zakażenie CMV osób w immunosuoresji, gdzie niedobory dotyczą odporności typu komórkowego, a wirus ten jest patogenem atakującym wiele narządów i stwierdza się wzrost liczby takich chorych. U osób zakażonych HIV choroba spowodowana CMV jest wynikiem zwiększonego prawdopodobieństwa reaktywacji i najczęściej powoduje on zapalenie siatkówki, które może doprowadzić do ślepoty przy braku leczenia. Wirus cytomegalii potrafi namnożyć się w każdym narządzie, powodując np. zapalenie przełyku, okrężnicy, wątroby, nadnerczy czy mózgu.
Źródło:
1. Irwing William, Boswell Tim, Ala`Aldeen Dlawer; przekład: Szewczyk M. Eligia, Balcerczak Ewa, Różalski Antonii; Mikrobiologia medyczna – krótkie wykłady; PWN, 2012